Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BS Lê Dương Tiến – CK Nội cơ xương khớp, Khoa Khám bệnh & Nội khoa, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thuốc Hay Trị Bệnh Đà Nẵng. thầy thuốc đã có 20 kinh nghiệm làm chuyên môn về chuyên khoa Nội. Đặc biệt thầy thuốc Tiến có lâu năm kinh nghiệm về nội cơ xương khớp, thần kinh, nội tiết và tim mạch.

Thoát vị đĩa đệm lưng biểu hiện ở cơn đau ngang thắt lưng và đau liên sườn, cơn đau có thể chạy dọc vùng mông lan xuống chân, gây tê bì chân hoặc đau kéo căng cơ chân khi cúi, ngửa… biểu hiện bệnh thoát vị đĩa đệm cột sống lưng khiến người bệnh phải nằm ở một tư thế để giảm cảm giác đau nhức do bệnh lệch đĩa đệm gây nên.

Thoát vị đĩa đệm là bệnh lý tuy không nguy hiểm tới tính mệnh nhưng ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe và khả năng vận động của con người. Theo công trình nghiên cứu của tổ chức Y tế toàn cầu, thoát vị đĩa đệm bệnh thường gặp nhất trong số các bệnh liên quan tới cột sống, trong đó, tỉ lệ thoát vị đĩa đệm ở người trưởng thành là 30%. Tại Việt Nam, độ tuổi mắc thoát vị đĩa đệm là ở độ tuổi 30 – 60 tuổi, đặc biệt bệnh này càng có xu hướng trẻ hóa độ tuổi và ngày càng tăng thêm nhiều hơn.

Nguyên nhân chính gây bệnh là do nhân nhầy đĩa đệm ở khớp xương bị lệch ra khỏi vị trí hoặc bị mòn dần theo khoảng thời gian làm cho các khớp xương chèn lấn vào dây thần kinh, gây cảm giác đau nhức kéo dài. Thoát vị đĩa đệm thường tồn tại ở 3 dạng chính là thoát vị đĩa đệm cổ, thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, và thoát vị đĩa đệm thiếu nước.

Những tín hiệu cho thấy cơ thể bạn đã bị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng gồm có: Yếu cơ, tê, ngứa ran ở một hoặc cả 2 bên chân; Có lúc cơn đau âm ỉ có lúc lại dữ dội, ho hay nhảy mũi cũng có thể khiến tình trạng đau nhức thêm nghiêm trọng hơn; Đau nhức vùng thắt lưng, lan xuống mông, chân, cảm giác tê, nhức xương khớp; Ngồi hay đứng quá lâu cũng khiến cơn đau trở nên nghiêm trọng; tay chân cảm giác yếu hơn bình thường, cầm nắm vật trở nên yếu, khó khăn hơn; Tình trạng sức khỏe sụt giảm nghiêm trọng, khả năng vận động đi lại trở nên khó khăn…

Nếu không phát hiện và chữa trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng sớm có thể gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm, không chỉ tác động tới sức khỏe mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới khả năng vận động đi lại của người bệnh.

2.1 Chẩn đoán lâm sàng

thời kỳ đau cấp: Tình trạng đau lưng xuất hiện sau một chấn thương hoặc gắng sức. Mỗi khi có những gắng sức về sau, tình trạng đau lại tái phát. Vòng sợi lồi ra sau hoặc đĩa đệm lồi ra sau mà vòng sợi không thương tổn.

thời kỳ chèn lấn rễ: Các biểu hiện của hội chứng rễ xuất hiện như: Đau lan xuống chân, đau khi đi, đứng, nhảy mũi, rặn. Vòng sợi ở thời kỳ này đã bị đứt, một phần hoặc toàn bộ nhân nhầy tụt ra phía sau, gây nên chèn lấn rễ. Các chuyển biến thứ phát của thoát vị gồm có: Phù nề mô chung quanh, ứ đọng tĩnh mạch…

Chẩn đoán lâm sàng có thể nghĩ tới thoát vị đĩa đệm nếu có 4 biểu hiện trở lên trong 6 biểu hiện sau đây:

Có yếu tố chấn thương.

• Đau cột sống thắt lưng lan theo rễ, dây thần kinh hông to.
• Đau tăng khi ho, nhảy mũi, rặn.
• Có tư thế giảm đau: nghiêng người về một bên làm cột sống bị vẹo.
• Có tín hiệu chuông bấm.
• Dấu hiện Lasègue

2.2 Chẩn đoán cận lâm sàng

2.2.1. Chụp X quang quy ước

Thông qua một vài hình ảnh của chụp Xquang quy ước như: Lệch vẹo cột sống, Mất ưỡn cột sống, Hẹp khoang gian đốt sống… có thể xác định vị trí thoát vị. Ngoài ra chụp Xquang quy ước còn giúp xác định thương tổn khác của cột sống như khuyết eo, mất vững cột sống, trượt đốt sống…

2.2.2. Chụp cộng hưởng từ (MRI)

Chụp cộng hưởng từ cho phép xác định được vị trí, hình thái thoát vị, số tần thoát vị. Đây được coi là phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại và đúng đắn nhất trong các phương pháp chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.

2.3 Chụp cắt lớp vi tính phối hợp chụp bao rễ cản quang

Trường hợp người bệnh nghi ngờ thoát vị đĩa đệm nhưng không thể chụp cộng hưởng từ sẽ được chỉ định chụp cắt lớp vi tính phối hợp với chụp bao rễ cản quang. Kỹ thuật này cho phép xác định vị trí, mức độ thoát vị một cách đúng đắn với độ nhạy cao.

Những phương pháp phòng chống thoái hóa đĩa đệm cột sống thắt lưng được đưa ra như sau:

• Những người hay làm việc lâu với một tư thế cần đổi tư thế sau một khoảng khoảng thời gian để đảm bảo cho đĩa đệm giảm áp lực. Khi cảm nhận thấy cơ thể đau nên nghỉ ngơi, chườm nóng hoặc thư giãn, xoa vuốt các khớp cổ lưng tay chân.
• Thường xuyên tập thể thao mỗi buổi sáng.
• Trọng tải của cột sống – đĩa đệm có giới hạn nhất định, do đó không làm, khiêng vật nặng quá sức mình. Nếu bạn quyết tâm quá sức có thể làm hỏng cấu trúc cơ thể và tăng cường khả năng cong vẹo cột sống, thoát vị đĩa đệm.
• Không nên đột ngột hoạt động mạnh, mà cần phải san sẻ lực từ từ để tránh bị sai tư thế
• Giữ tư thế đứng thẳng cho cột sống trong bất kì công việc gì kể cả mang vác, bưng bê hay giặt giũ, bế trẻ em, lái xe…
• Điều chỉnh chế độ làm việc hợp lý để điều hòa sự lao động hồi phục của đĩa đệm.
• phối hợp làm việc và nghỉ ngơi xen kẽ để đĩa đệm được hồi phục kịp thời, tránh tình trạng mắc bệnh thoát vị đĩa đệm sau này.

Bên cạnh việc rèn luyện cơ thể cho khỏe mạnh, ăn uống sinh hoạt hợp lý, để chữa trị bệnh hiệu nhất, người có bệnh cần thường xuyên đi khám sức khỏe để kịp thời phát hiện và xử lý cách tín hiệu bệnh một cách kịp thời. Tuyệt đối không tự ý chữa trị thoái hóa đĩa đệm cột sống thắt lưng khi chưa có ý kiến tư vấn của thầy thuốc.