Trẻ sơ sinh bị tiêu chảy: Những điều cần biết

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi y sĩ nội trú Dương Văn Sỹ – Khoa Nhi – Sơ sinh – Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Thuốc Hay Trị Bệnh Hải Phòng.

Tiêu chảy ở trẻ sơ sinh là bệnh tương đối chủ yếu, thường bị gây nên do vi khuẩn hoặc virus. Bệnh diễn biến ở mức độ độ nặng có thể gây thiếu nước và tử vong, do đó, ba mẹ cần nắm vững một vài kiến thức quan trọng về bệnh tiêu chảy.

Tiêu chảy là tình trạng trẻ bị đi cầu phân lỏng 3 lần hoặc nhiều hơn trong một ngày. Đây là một trong các bệnh thường gặp, đặc biệt là ở các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam. Trung bình, mỗi trẻ dưới 5 tuổi bị tiêu chảy khoảng 3 lần trong một năm. Tại một vài khu vực mà vệ sinh không được đảm bảo thì con số này còn có thể cao hơn rất nhiều lần.

Tiêu chảy là một trong các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ. Mỗi năm trên toàn cầu có 3 – 5 triệu trẻ tử vong vì tiêu chảy. Tiêu chảy còn gây suy dinh dưỡng và nhiễm trùng, tạo nên một vòng luẩn quẩn, gây tốn kém rất nhiều không chỉ cho gia đình mà còn cho cả xã hội.

Tiêu chảy là cách cơ thể tự loại bỏ vi trùng và hầu hết các đợt kéo dài từ vài ngày tới một tuần. Tiêu chảy có kèm theo sốt, mắc ói, nôn, chuột rút và thiếu nước. một vài nguyên nhân tiêu chảy ở trẻ em chủ yếu nhất gồm có:

• Nhiễm virus như rotavirus, vi khuẩn như salmonella và hiếm khi là ký sinh trùng như giardia. Virus là nguyên nhân chủ yếu nhất gây tiêu chảy ở trẻ. Cùng với phân lỏng hoặc nước, các biểu hiện của nhiễm trùng đường tiêu hóa do virus thường gồm có ói mửa, đau dạ dày, đau đầu và sốt.
• Ngộ độc thực phẩm cũng có thể gây tiêu chảy ở trẻ. Các biểu hiện thường xuất hiện nhanh chóng gồm ói mửa và có xu hướng hết trong vòng 24 giờ.
• Các nguyên nhân khác của tiêu chảy gồm có như bệnh ruột kích thích, kích ứng thực phẩm,…

Trẻ bị tiêu chảy thường mỏi mệt, biếng ăn, nằm li bì. Trẻ đi cầu nhiều lần, phân lỏng, màu vàng hoặc xanh, có thể kèm đàm, máu hay thức ăn không tiêu (đi tiêu phân sống). Mót rặn khi đi cầu là biểu hiện rất đặc trưng của kiết lỵ

Tiêu chảy do tả: Trong thời kỳ đầu người bệnh ói nhiều dịch trong, có thể sốt nhẹ nhưng thường là không sốt, vọp bẻ. Ở thời kỳ sau, người bệnh tiêu phân lỏng ồ ạt, có thể lên tới 10 lít/ngày. Phân người có bệnh tả đặc trưng bởi màu trắng đục như nước vo gạo, hơi tanh mùi cá.

thiếu nước là biểu hiện đáng ngại nhất trong bệnh tiêu chảy ở trẻ em. Biểu hiện thiếu nước ở các mức độ là:

Các biểu hiện của thiếu nước nhẹ:

• Quan sát thấy mắt của bé khô, khi khóc chảy rất ít nước mắt hoặc không có nước mắt.
• Khô miệng.
• Tiểu không nhiều bằng bình thường. Đối với những bé nào sử dụng quần tã, bạn kiểm tra thấy tã ít ướt hơn lúc bình thường.
• Bé trở nên kém linh hoạt và dễ cáu gắt.

Các biểu hiện của thiếu nước vừa :

• Xuất hiện hiện tượng mắt trũng.
• Trẻ lờ đờ hoặc li bì.
• Sờ thấy da da bé bị khô và kém đàn hồi.

Các biểu hiện của thiếu nước nặng:

• Ở trẻ nhũ nhi, có hiện tượng thóp trũng (thóp là một vùng nhỏ, mềm trên đỉnh đầu của trẻ).
• Trẻ không đi tiểu (vô niệu) trong vòng 6 giờ.
• Nếu sử dụng 2 ngón tay căng nhẹ vùng da bất kỳ trên người bé rồi thả ra, da bé không thể trả về hình dạng lúc đầu do mất khả năng đàn hồi.
• Trẻ rất lờ đờ, li bì hoặc có thể bị ngất, hôn mê.
• Mạch nhanh nhẹ hoặc không bắt được, huyết áp tụt hoặc không đo được.

một vài biểu hiện khác:

• mắc ói, ói thức ăn.
• Sốt: Có thể sốt nhẹ hoặc sốt cao, nhiều lúc gây nên tình trạng co giật.
• Đau bụng.
• Các biểu hiện thiếu nước: Khát, tiểu ít, mắt trũng, môi khô, khóc không nước mắt, thóp trũng ở trẻ nhỏ, dấu véo da mất chậm.

bổ sung nước và điện giải là điều quan trọng trọng nhất khi trẻ bị tiêu chảy. những loại dung dịch bổ sung nước:

• Oresol: Pha với nước theo đúng tỷ lệ rồi cho trẻ uống.
• Nước muối đường: 1 muỗng muối + 8 muỗng đường + 1 lít nước lọc.
• Nước cháo muối: 1 muỗng muối + 1 nắm gạo + 1 lít nước lọc đun sôi.
• Nước dừa muối: 1 muỗng muối + 1 lít nước dừa.

Chế độ ăn:

• Tiếp tục bú sữa mẹ nếu trẻ đang bú.
• Sau khi đã bổ sung nước có thể cho tiếp chế độ ăn như trước khi trẻ tiêu chảy. Hạn chế rau, nước ngọt, cam vắt.
• Thức ăn cần nấu kỹ, nhuyễn, phân thành nhiều lần trong ngày.

Thuốc: Nếu trẻ có sốt thì phải hạ sốt cho trẻ. Trong một vài trường hợp, trẻ có thể phải sử dụng kháng sinh, nhưng phải được chỉ định của y sĩ.

Bố mẹ cần đưa trẻ tới trung tâm y tế gần nhất nếu trẻ có những tín hiệu:

• Trẻ đi tiêu chảy quá 3 ngày, nghi ngờ tả.
• Nôn ói nhiều.
• Đau bụng hoặc quấy khóc nhiều.
• Các biểu hiện thiếu nước.
• Sốt cao liên tục trên 38,5 độ C.
• Tiêu đàm máu.

• Nuôi trẻ bằng sữa mẹ tới 18 – 24 tháng tuổi. Ăn dặm thêm từ 4 – 5 tháng tuổi.
• Sử dụng nguồn nước sạch trong vệ sinh và ăn uống.
• Rửa tay trước khi ăn, khi chế biến đồ ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Thực hiện ăn chín, uống sôi, không ăn rau sống, không uống nước lạnh và các thực phẩm chưa chín kỹ.
• Sử dụng cầu tiêu và xử lý phân trẻ nhỏ an toàn. Đối với gia đình có người có bệnh tiêu chảy cấp cần rắc vôi bột hoặc Cloramin B sau mỗi lần đi tiêu. Phân và chất thải của người bệnh phải đổ vào nhà tiêu, cho vôi bột, Cloramin B,… vào sau mỗi lần đi để diệt khuẩn.
• Tránh tập trung ăn uống đông người như ma chay, cưới xin, cúng giỗ.
• Hạn chế ra, vào vùng đang có dịch.
• Không đổ chất thải, nước giặt, rửa và đồ sử dụng của người bệnh xuống ao, hồ, sông, giếng. Không vứt súc vật chết và rác xuống ao, hồ, sông, giếng.

Nhỏ vắc-xin rota là một trong các giải pháp đề phòng tiêu chảy do rotavirus ở trẻ. Hiện nay, Trung tâm Tiêm chủng Thuốc Hay Trị Bệnh có phong phú những loại vắc-xin dành cho người lớn, trẻ nhỏ, trong đó gồm có vắc xin Rota. Các ưu điểm khi sử dụng dịch vụ tiêm chủng tại Thuốc Hay Trị Bệnh có thể nhắc tới như:

• Trẻ sẽ được các y sĩ chuyên khoa nhi – vắc-xin thăm khám, sàng lọc đầy đủ các vấn đề về thể trạng và sức khỏe, tư vấn về vắc-xin phòng bệnh và phác đồ tiêm, cách theo dõi và chăm sóc trẻ sau tiêm chủng trước khi ra chỉ định tiêm vắc-xin theo khuyến cáo mới nhất của Bộ Y tế & Tổ chức Y tế toàn cầu nhằm đảm bảo hiệu quả tốt nhất và an toàn nhất cho trẻ.
• Đội ngũ y sĩ và điều dưỡng nhi dày dặn kinh nghiệm, nhiều năm kinh nghiệm, hiểu tâm lý trẻ và ứng dụng cách giảm đau hiệu quả cho trẻ trong quá trình tiêm chủng.
• 100% trẻ tiêm chủng được theo dõi 30 phút sau tiêm và Nhận định lại sức khỏe trước khi ra về.
• Được theo dõi đa khoa trước, trong và sau tiêm chủng tại Hệ thống y tế Thuốc Hay Trị Bệnh và luôn có ekip cấp cứu sẵn sàng phối hợp với phòng tiêm chủng xử trí các trường hợp sốc phản vệ, suy hô hấp – ngừng tuần hoàn, đảm bảo xử lý kịp thời, đúng phác đồ khi có sự cố xảy tới.
• Phòng tiêm chủng thoáng mát, có khu chơi, giúp trẻ có cảm giác thoải mái như đang dạo chơi và có tâm lý tốt trước và sau khi tiêm chủng.
• Vắc xin được nhập khẩu và bảo quản tại hệ thống kho lạnh hiện đại, với dây chuyền bảo quản lạnh (Cold chain) đạt tiêu chuẩn GSP, giữ vắc-xin trong điều kiện tốt nhất để đảm bảo chất lượng.
• Bố mẹ sẽ nhận tin nhắn nhắc lịch trước ngày tiêm và thông tin tiêm chủng của bé sẽ được đồng bộ với hệ thống thông tin tiêm chủng Quốc gia.

Những năm tháng đầu đời, sức đề kháng và khả năng miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện nên rất dễ mắc phải các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm tới tính mệnh: tiêu chảy, thuỷ đậu, viêm não, ho gà, sởi,…Vì vậy, hãy lên lịch tiêm chủng trọn gói cho bé tại Thuốc Hay Trị Bệnh để trẻ được phát triển khỏe mạnh và toàn diện nhất.